Στις μέρες μας η ενσυναίσθηση βρίσκεται στο επίκεντρο του θεωρητικού και κλινικού ενδιαφέροντος διαφόρων επιστημονικών κλάδων, αποτελώντας κοινό όρο σε διαφορετικές γλώσσες όπως της ψυχολογίας, της ψυχιατρικής, της κλινικής ψυχοπαθολογίας, των νευροεπιστημών, της ψυχοθεραπείας και της ψυχανάλυσης.
Τα τελευταία χρόνια, σημειώνεται μεγάλη αύξηση στους κλάδους της ψυχολογίας, της ψυχικής υγείας αλλά και σε ένα ευρύ φάσμα επιστημών όπως η εκπαίδευση. Το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας στράφηκε σε μεγάλο βαθμό στην έρευνα και μελέτη της ενσυναίσθησης.
Ο όρος ενσυναίσθηση προέρχεται από τη Γερμανική λέξη «Einfulung» που σήμαινε την τάση κάποιου να προβάλλει τον εαυτό του. O Titchener ήταν ο πρώτος που μετέφρασε τη γερμανική λέξη «Einfulung» στην αγγλική γλώσσα ως «empathy». Ο ορισμός που έδωσε την περιγράφει ως «μια διαδικασία εξανθρωπισμού αντικειμένων, όπου βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του αντικειμένου» Ο όρος ενσυναίσθηση αποτελεί τη μετάφραση της αγγλικής λέξης «empathy» και η ακριβής απόδοσή της στην ελληνική γλώσσα είναι η «εμπάθεια». Ο όρος «ενσυναίσθηση» έχει αρχαιοελληνικές ρίζες και προκύπτει από τις λέξεις εν και πάθος και αναφέρεται στην έκφραση κάποιου συγκεκριμένου συναισθήματος
Για την «ενσυναίσθηση» υπάρχουν πολλοί ορισμοί και θεωρίες που έχουν προταθεί στο χώρο της ψυχολογίας, της υγείας αλλά και της εκπαίδευσης. Όπως προαναφέρθηκε, η έννοια και το περιεχόμενο της ενσυναίσθησης θεωρείται από πολλούς σημαντική για την ψυχοθεραπεία. Έτσι, πολλοί ψυχολόγοι αλλά και ψυχοθεραπευτές, ασχολήθηκαν εκτενώς με το θέμα αυτό. Ο ρόλος της ενσυναίσθησης στην ψυχοθεραπεία αναδείχθηκε από την ανθρωπο- κεντρική θεωρία και τις ιδέες του δημιουργού της Carl Rogers. O Carl Rogers, ορίζει την ενσυναίσθηση ως «τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται κανείς το εσωτερικό πλαίσιο αναφοράς κάποιου άλλου με ακρίβεια, με τα συναισθηματικά στοιχεία και νοήματα που ενυπάρχουν σε αυτό , σαν να ήταν εκείνος ο άλλος άνθρωπος, χωρίς να ξεχάσει ποτέ τον όρο «σαν».
Οι περισσότεροι, πάντως, μελετητές μιλούν για δυο κύριες διαστάσεις της ενσυναίσθησης: 1. την γνωστική διάσταση: που αναφέρεται στην ικανότητα να προσδιορίσουμε και να καταλάβουμε τις συγκινήσεις των άλλων ή «διανοητική προοπτική». 2. τη συναισθηματική διάσταση: που αναφέρεται στην ικανότητα διαχείρισης των συναισθημάτων του άλλου. Πολλοί μελετητές δίνουν έμφαση είτε στη μια διάσταση είτε στην άλλη, κάποιοι πιστεύουν ότι είναι πρωταρχικά μια γνωστική κατασκευή, ενώ κάποιοι άλλοι ένα συναισθηματικό φαινόμενο, ενώ κάποιο τρίτοι ότι συνυπάρχουν και τα δυο στοιχεία.
Στον τομέα της εκπαίδευσης, η ουσία του να έχει ένας εκπαιδευτικός ενσυναίσθηση έγκειται στην αλληλεπίδραση του εκπαιδευτικού με τους μαθητές του. Όπως οι πελάτες αναπτύσσουν μία σχέση με το σύμβουλο και τη θεραπευτική κατάσταση, πιστεύεται ότι οι μαθητές που βιώνουν την ενσυναίσθηση από τους εκπαιδευτικούς τους θα αναπτύξουν καλή σχέση τόσο με τον εκπαιδευτικό όσο κα με την εκπαίδευση γενικότερα
Ένας ακόμη τομέας στον οποίο έχει μελετηθεί η σημασία της ενσυναίσθησης είναι η δωρεάν οργάνων και αυτό γιατί η δωρεά οργάνων συχνά συνδέεται με κοινωνικές και πολιτισμικές αξίες. Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν τη σημασία της δωρεάς, η απόφαση να γίνουν δωρητές εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις τους. Η ενσυναίσθηση μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην αλλαγή της αντίληψης για τη δωρεά οργάνων. Όταν οι άνθρωποι ακούνε ιστορίες επιτυχίας από δωρεές ή βιώνουν τις συνέπειες της έλλειψης οργάνων, είναι πιο πιθανό να νιώσουν την ανάγκη να δράσουν.
Η επικοινωνία αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο στην προώθηση της ενσυναίσθησης σχετικά με τη δωρεά οργάνων. Εκστρατείες ευαισθητοποίησης που επικεντρώνονται σε ανθρώπινες ιστορίες και προσωπικές μαρτυρίες μπορούν να ενισχύσουν την ενσυναίσθηση του κοινού.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
https://www.scientific-journal-articles.org/greek/free-online-journals/education/education-articles/dimakopoylou-foteini/empathy-and-education-dimakopoulou-foteini.htm
Καλφούντζου, Χ. (2016). Η ενσυναίσθηση, η συγχωρητικότητα και η αυτό-συμπόνια των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και η σχέση τους με την εργασιακή ικανοποίηση (Master's thesis).
Εσαγιάν, Γ., Εσαγιάν-Πουφτσής, Σ., & Καπρίνης, Σ. Γ. (2019). Η ενσυναίσθηση στην ψυχιατρική πράξη και στην ψυχοθεραπεία. Ψυχιατρική, 30(2), 156-164.
Cohen, E. L., & Hoffner, C. (2013). Gifts of giving: The role of empathy and perceived benefits to others and self in young adults’ decisions to become organ donors. Journal of Health Psychology, 18(1), 128-138.
Ριζοπούλου Θεοδώρα
Ψυχολόγος
Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων Ημαθίας
