Η σύγχρονη δυτική κουλτούρα τείνει να εκθέτει τόσο άνδρες όσο και γυναίκες σε εξιδανικευμένες εικόνες σώματος από νεαρή ηλικία, γεγονός που προκαλεί την εσωτερίκευση ελκυστικών και αψεγάδιαστων προτύπων σώματος, τα οποία είναι δύσκολο να επιτευχθούν με αποτέλεσμα πολλά άτομα να αναπτύσσουν δυσλειτουργικές διατροφικές συνήθειες προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις κοινωνικές επιταγές για «ιδανικό» σώμα. Ρόλο ενισχυτή στην πίεση για συμμόρφωση με τα κοινωνικά πρότυπα διαδραματίζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία κατακλύζονται από εξιδανικευμένες εικόνες.
Σύμφωνα με διάφορες μελέτες που εστιάζουν στην εικόνα σώματος των γυναικών, οι γυναίκες που έχουν θετική εικόνα σώματος έχουν έναν ευρύτερο ορισμό της ομορφιάς, είναι σε θέση να φιλτράρουν τις αρνητικές επιρροές των μέσων ενημέρωσης για να διατηρήσουν μια ρεαλιστική προοπτική και, ως εκ τούτου, είναι λιγότερο επιρρεπείς σε διατροφικές διαταραχές (Wood-Barcalowetal., 2010). Το να είναι κάποιος δυσαρεστημένος με το σώμα του ή να έχει ένα άκαμπτο ιδεώδες εικόνας σώματος τείνει να έχει συσχετισμούς με διατροφικές διαταραχές (Hill, Masuda, &Latzman, 2013).
Ενώ οι επιδράσεις της ικανοποίησης/ δυσαρέσκειας από την εικόνα του σώματος και των διατροφικών διαταραχών είναι παρόμοιες μεταξύ ανδρών καιγυναικών, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων όσον αφορά τα ιδανικά της εικόνας του σώματος. Μεταξύ των γυναικών, η δυσαρέσκεια για το σώμα και η ύπαρξη θετικών συναισθημάτων για τη λεπτότητα έχουν συσχετιστεί με διαταραγμένη διατροφική συμπεριφορά (Fairburn, Cooper, &Shafran, 2003). Επίσης, η συσχέτιση του λεπτού σώματος με θετικά χαρακτηριστικά και η εσωτερίκευση αυτής της αντίληψης, συσχετίζονται σημαντικά με τη δυσαρέσκεια για το σώμα, την επιθυμία για λεπτό σώμα και τη συγκρατημένη διατροφή (Ahern, Bennett&Hetherington,2008).
Ωστόσο, μεταξύ των ανδρών, η επιθυμία για μυώδες σώμα αποτελεί την κύρια πηγή ανησυχίας σχετικά με την εικόνα του σώματος (Mayvilleetal., 2002). Ενώ οι γυναίκες προσπαθούν να πετύχουν αδύνατο σώμα, οι άνδρες φαίνεται να επιδιώκουν περισσότερο την αύξηση της άλιπης σωματικής μάζας (Harvey&Robinson, 2003).
Σύμφωνα με την NationalEatingDisordersAssociation (2017), η ανορεξία, που συνήθως διαγιγνώσκεται στις γυναίκες, χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτού, ακραία αδυναμία, παράλογο φόβο για αύξηση του σωματικού βάρους, ελάχιστη κατανάλωση τροφής και αντισταθμιστικές συμπεριφορές όπως η κάθαρση και η υπερβολική άσκηση. Άλλες μελέτες υποδεικνύουν ότι οι άνδρες πάσχουν από "αντίστροφη ανορεξία", έναν τύπο δυσμορφικής διαταραχής του σώματος που αναφέρεται γενικά ως "μυϊκή δυσμορφία" (Popeetal., 2000; Olivardia, 2001).
Η μυϊκή δυσμορφία μοιάζει με τις διατροφικές διαταραχές με πολλούς τρόπους. Ακριβώς όπως οι γυναίκες με ανορεξία ασχολούνται με την αντίληψη ότι το σώμα τους δεν είναι αρκετά λεπτό, οι άνδρες με αυτή τη διαταραχή είναι εμμονικοί με τη διαστρεβλωμένη εικόνα του εαυτού τους, πιστεύοντας ότι το σώμα τους δεν είναι αρκετά μυώδες ή αδύνατο. Κατά συνέπεια, υπάρχει σοβαρή δυσαρέσκεια για την εικόνα του σώματος, η οποία στη συνέχεια οδηγεί σε ακραίες συμπεριφορές, όπως μη φυσιολογικά διατροφικά πρότυπα, υπερβολική άσκηση και κοινωνική απομόνωση (Popeetal., 1997).Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες δέχονται σημαντική πίεση από κοινωνικοπολιτισμικές επιρροές, όπως μηνύματα από την οικογένεια, τους συνομηλίκους, τα μέσα ενημέρωσης και την ευρύτερη κοινωνία, τα οποία μπορεί να συμβάλλουνσε σημαντικό βαθμό στη διαμόρφωση των ιδανικών της εικόνας του σώματος για την ομορφιά και την ελκυστικότητα.
Βιβλιογραφία
Ahern, A. L., Bennett, K. M., & Hetherington, M. M. (2008). Internalization of the ultra-thin ideal: Positive implicit associations with underweight fashion models are associated with drive for thinness in young women. Eating Disorders, 16, 294–307.
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10640260802115852
Fairburn, C., Cooper, Z., & Shafran, R. (2003). Cognitive behaviour therapy for eating disorders: A “transdiagnostic” theory and treatment. Behaviour Research and Therapy, 41(5), 509–528.
https://doi.org/10.1016/S0005-7967(02)00088-8
Greenwood, D. N., & Lippman, J. R. (2010). Gender and media: Content, uses, and impact. In J. C. Chrisler & D. R. McCreary (Eds.), Handbook of gender research in psychology (Vol. 2, pp. 643–669). New York: Springer.
Harvey, J., & Robinson, J. (2003). Eating disorders in men: Current considerations. Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 10(4), 297–306.
https://doi.org/10.1023/A:1026357505747
Hill, M. L., Masuda, A., &Latzman, R. D. (2013). Body image flexibility as a protective factor against disordered eating behavior for women with lower body mass index. Eating Behaviors, 14(3), 336–341.
https://doi.org/10.1016/j.eatbeh.2013.06.003
Mayville, S., Williamson, D., White, M., Netemeyer, R., & Drab, D. (2002). Development of the muscle appearance satisfaction scale: A self-report measure for the assessment of muscle dysmorphia symptoms. Assessment, 9(4), 351–360.
https://doi.org/10.1177/1073191102238156
National Eating Disorders Association. (2017). Available at the following link: https://www.nationaleatingdisorders.org/anorexia-nervosa
Pope, H. G., Gruber, A. J., Mangweth, B., Bureau, B., deCol, C., Jouvent, R., & Hudson, J. I. (2000). Body image perception among men in three countries. American Journal of Psychiatry, 157, 1297–1301.
https://doi.org/10.1176/appi.ajp.157.8.1297
Wood-Barcalow, N., Tylka, T., & Augustus-Horvath, C. (2010). But i like my body: Positive body image characteristics and a holistic model for youngadult women. BodyImage, 7(2), 106–116.
https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2010.01.001
Χριστίνα Κουτσούδη
Ψυχολόγος
Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων Ημαθίας
