Όπως είναι γνωστό, αρκετές οικογένειες αντιμετωπίζουν προβλήματα με άτομα του οικείου περιβάλλοντος, τα οποία νοσούν από κάποια ψυχική διαταραχή όπως για παράδειγμα η σχιζοφρένεια. Ωστόσο, εξαιτίας της εν λόγω πάθησης το άτομο δεν έχει συνείδηση των πράξεων του και αν παραμείνει χωρίς φαρμακευτική αγωγή και θεραπεία ενδεχομένως μπορεί να γίνει επικίνδυνο τόσο για τον εαυτό του όσο και για τους οικείους του.
Ως εκ τούτου, σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο, υπάρχει ο θεσμός της ακούσιας νοσηλείας με σκοπό αφενός την προστασία των ατόμων από την πρόκληση βλάβης στον εαυτό τους ή στους άλλους, και, αφετέρου στην βελτίωση της ψυχικής τους υγείας και ποιότητας ζωής. Πιο συγκεκριμένα, ακούσια νοσηλεία είναι ή με ή χωρίς συγκατάθεση του/της ασθενή/ους εισαγωγή και παραμονή για θεραπεία σε κατάλληλη Μονάδα Ψυχικής Υγείας όπου ρυθμίζεται από το Ν. 2071/1992 και το Ν.2716/1999 (άρθρο 16) σε συνδυασμό με τη γενική διάταξη του άρθρου 1687 του Αστικού Κώδικα.
Την αίτηση της ακούσιας νοσηλείας, μπορούν να ζητήσουν ο/η σύζυγός ή συγγενής του/της ασθενή/ους μέχρι και το δεύτερο βαθμό ή όποιος/α έχει την επιμέλεια του προσώπου του ή ο/η επίτροπος του/της δικαστικά απαγορευμένου. Εάν δεν υπάρχει κανένα από τα πρόσωπα αυτά, κατά περίπτωση, την ακούσια νοσηλεία μπορεί να ζητήσει και αυτεπάγγελτα ο/η Εισαγγελέας Πρωτοδικών του τόπου κατοικίας ή διαμονής του/της ασθενή/ους (Κατά το άρθρο 96 του νόμου 2071/1992).
Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι η αίτηση θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένη με πλήρης αιτιολόγηση, δηλαδή να περιγράφεται λεπτομερώς η ψυχική νόσος του/της ασθενή/ους, η συμπεριφορά του/της, οι ενέργειες οι οποίες έχουν προηγηθεί για την εκούσια εξέτασή, η άρνησή να εξετασθεί ή το αδύνατο της ψυχιατρικής εξέτασης. Επιβάλλεται η προσκόμιση σχετικών αποδεικτικών στοιχείων ενώπιον του Εισαγγελέα, όπως π.χ. προγενέστερες ιατρικές γνωματεύσεις, βιβλιάρια υγείας κ.λπ. Την αίτηση πρέπει να συνοδεύουν αιτιολογημένες γραπτές γνωματεύσεις δύο ψυχιάτρων, ή σε περίπτωση αδυναμίας δύο ψυχιάτρων, ενός ψυχιάτρου και ενός ιατρού παρεμφερούς ειδικότητας, που θα στηρίζονται στις τέσσερις προϋποθέσεις που εγγράφονται παραπάνω. Οι ιατροί που διατυπώνουν τις γνωματεύσεις δεν πρέπει να συνδέονται με κάποιο βαθμό συγγένειας με τον/την αιτούντα/ουσα ή τον/την ασθενή.
Στη συνέχεια, ο Εισαγγελέας, αφού διαπιστώσει τις προϋποθέσεις και ότι οι δύο ιατρικές γνωματεύσεις συνάδουν για την ανάγκη ακούσιας νοσηλείας, διατάσσει τη μεταφορά του/της ασθενή/ους σε κατάλληλη Μονάδα Ψυχικής Υγείας, η οποία βρίσκεται γεωγραφικά στον "Τομέα" ψυχικής υγείας της κατοικίας του/της ασθενή/ους, εκτός αν ειδικές συνθήκες επιβάλλουν τη νοσηλεία αλλού. Ενώ αν αντίστοιχα οι γνωματεύσεις των δύο ιατρών διαφέρουν μεταξύ τους, ο Εισαγγελέας, μπορεί να διατάξει τη μεταφορά του/της ασθενή/ους και εισάγει την αίτηση στο Μονομελές Πρωτοδικείο κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας.
Ο/Η ασθενής είναι υποχρεωτικό να ενημερώνεται αμέσως μόλις γίνει η μεταφορά του στη Μονάδα Ψυχικής Υγείας, για τα δικαιώματά του και ειδικότερα το δικαίωμά του να ασκήσει ένδικο μέσο. Για την ενημέρωση αυτή συντάσσεται πρακτικό που υπογράφεται από τον/την συνοδό. Σε περίπτωση που ο/η ασθενής δεν είναι σε θέση να υπογράψει το πρακτικό, αυτό διαβιβάζεται στο Ψυχιατρικό Τμήμα προκειμένου να υπογραφεί όταν καταστεί δυνατόν.
Η χρονική διάρκεια της ακούσιας νοσηλείας, δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τους 6 μήνες. Μετά το πέρας των τριών μηνών ακούσιας νοσηλείας, ο διευθυντής της ψυχιατρικής κλινικής, μαζί με έναν ψυχίατρο, πραγματοποιούν έκθεση στον εισαγγελέα, για την πορεία της υγείας του/της ασθενή/ους. Ο Εισαγγελέας δύναται να μεταφέρει αυτή την έκθεση, στο Μονομελές Πρωτοδικείο της περιφέρειας, με αίτηση του περί διακοπής της ακούσιας νοσηλείας. Δικαίωμα να αιτηθούν να παύσει η ακούσια νοσηλεία του ασθενούς, έχει ο/η ίδιος/α ασθενής, οι συγγενείς του/της ή ο επίτροπος του εάν υπάρχει δικαστική συμπαράσταση. Σε περίπτωση που η αίτηση δεν γίνει δεκτή από το Πρωτοδικείο, υπάρχει δυνατότητα νέας αιτήσεως μετά από το χρονικό διάστημα των τριών μηνών.
Είναι πολύ σημαντικό να κατανοηθεί ότι η ακούσια νοσηλεία πραγματοποιείται για την έγκαιρη παρέμβαση και προς όφελος του ασθενούς και του περιβάλλοντός του με απώτερο σκοπό να αποτραπεί κάποια δράση που θα τους βλάψει αλλά καθώς και για να αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά η ψυχική υγεία του ατόμου. Ωστόσο, θα πρέπει να πραγματοποιείται όταν κρίνεται απαραίτητο και αναγκαίο ώστε να μην γίνεται κατάχρηση της διαδικασίας.
Κοινωνική Λειτουργός,
Αποστολία Δεμερτζή
Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων Ημαθίας
Βιβλιογραφία
Άρθρο 16 παρ. του Ν. 2071/1992 και Ν.2716/1999
Άρθρο 1687
Άρθρο 95 παρ. του Ν. 2071/1992
Άρθρο 96 παρ. του Ν. 2071/1992
