Η ψυχική νόσος, έχει δυσμενείς αλλά και κάποιες φορές αποδιοργανωτικές συνέπειες για τον ασθενή ενώ παράλληλα έχει και σημαντικές επιπτώσεις στην οικογένεια. Οι αλλαγές στην κοινωνική πολιτική και η τάση για αποιδρυματοποίηση των ψυχικά πασχόντων μετέφεραν την ευθύνη της καθημερινής φροντίδας των ατόμων με χρόνιες ψυχικές διαταραχές στην κοινότητα.
Επιπροσθέτως είχαν ως αποτέλεσμα την επιμήκυνσης της διάρκειας παραμονής του ασθενή στο οικογενειακό περιβάλλον καθώς και την αύξηση της επαφής της οικογένειας. Καθίσταται σαφές, ότι η οικογένεια αποτελεί ένα σύστημα ή δίκτυο το οποίο επηρεάζει και επηρεάζεται ενώ παράλληλα «αντιδρά» στην ψυχική ασθένεια ενός μέλους της.
Αποτέλεσμα των παραπάνω διαπιστώσεων είναι ότι τις τελευταίες δεκαετίες με το κίνημα του αποιδρυματισμού με απώτερο σκοπό την αποασυλοποίηση και τη βαθμιαία κοινωνική επανένταξη, παρατηρείται μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο προσέγγισης της οικογένειας των ατόμων με χρόνιες ψυχικές διαταραχές. Ο ρόλος της οικογένειας θεωρείται πολύ σημαντικός, καθώς αποτελεί το κύριο υποστηρικτικό φυσικό σύστημα για τον ασθενή. Παράλληλα, η οικογένεια μπορεί να αποτελέσει ορισμένες φορές και τη μοναδική πηγή φροντίδας του ατόμου που πάσχει από κάποια ψυχική ασθένεια. Παράγοντες όπως η διαταραγμένη επικοινωνία, ή η αρνητική συναισθηματική ατμόσφαιρα μέσα στο οικογενειακό σύστημα φαίνεται να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην πορεία και την εξέλιξη της νόσου (Parker, 1993;Pinquart, &Soerensen, 2003).
Τα µέλη µιας οικογένειας, όταν μαθαίνουν ότι υπάρχει μέλος το οποίο νοσεί από µια ψυχική νόσο, δύσκολα το αποδέχονται και δύσκολα συμφιλιώνονται µε τη νέα πραγματικότητα. Το συναισθηματικό βάρος στην οικογένεια είναι συχνά δυσβάστακτο. Αναπτύσσονται συναισθήματαματαίωσης και απογοήτευσης, ενοχής και ντροπής, άγχους και φόβου, δυσαρέσκειας και οργής, πικρίας, θλίψης και απελπισίας. Τις περισσότερες φορές, δεν µπορούν να εκφράσουν αυτά τα συναισθήματα λόγω της αρνητικής εικόνας για την ψυχική νόσο αλλά και της επιρροής από τα αρνητικά κοινωνικά στερεότυπα για τον ψυχικά πάσχοντα (Ostman, 2004).
Το οικογενειακό δίκτυο αποτελεί ένα συναισθηματικό και συμπεριφορικό σύστημα το οποία επενεργεί σημαντικά στη θεραπευτική διαδικασία. Η διαπίστωση αυτή οδήγησε στο σχεδιασμόμεθόδων ψυχοεκπαίδευσης της οικογένειας. Η εκπαίδευση και ενημέρωση των οικογενειών σχετικά με τη φύση της ψυχικής διαταραχής αλλά και των δυσκολιών που μπορεί να προκύψουν πρέπει να γίνεται από επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Η ψυχοεκπαίδευση θα βοηθήσει τα μέλη της οικογένειας να αποκτήσουν δεξιότητες και γνώσεις ώστε να µπορούν να αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα της νόσου και να επιλύουν αποτελεσματικά προβλήματα και δυσκολίες που προκύπτουν, καθώς και να λαμβάνουν υποστήριξη, πρακτική και συναισθηµατική με σκοπό να διαχειριστούν τα συναισθήµατα της αποµόνωσης και του στίγµατος.
Δρ. Μαρία Σοφολόγη
Επιστημονικά Υπεύθυνη
Κινητή Μονάδας Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων Ημαθίας
