Η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης (συναισθηματική διαταραχή) και χαρακτηρίζεται από βαθιά θλίψη και ανικανότητα του ατόμου να βιώσει ευχαρίστηση. Μερικά από τα συμπτώματα της κατάθλιψης εκτός από τη θλίψη και την απώλεια ενδιαφέροντος, μπορεί να είναι σωματικά όπως η κόπωση και η χαμηλή ενεργητικότητα, οι σωματικές ενοχλήσεις και οι πόνοι. Ακόμα, μπορεί να εμφανιστεί μειωμένη ή αυξημένη όρεξη για φαγητό, δυσκολία στον ύπνο ή αυξημένες ώρες ύπνου και απώλεια σεξουαλικού ενδιαφέροντος. Οι σκέψεις και οι κινήσεις μπορεί να γίνουν πιο αργές (ψυχοκινητική επιβράδυνση) ή μπορεί να υπάρχει νευρικότητα και δυσκολία να μείνει κανείς ακίνητος (ψυχοκινητική διέγερση).
Όσον αφορά τους παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε κατάθλιψη είναι ποικίλοι και μπορεί να είναι γενετικοί, βιολογικοί, ψυχοκοινωνικοί κλπ, ενώ συχνά αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους.
Γενετικοί παράγοντες
Όταν στο συγγενικό περιβάλλον υπάρχει άτομο που πάσχει από σοβαρές ή χρόνιες μορφές κατάθλιψης, ο κίνδυνος εμφάνισης είναι αυξημένος, πρόκειται για μια διαταραχή που διατρέχει το ιστορικό μιας οικογένειας. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε γενετική προδιάθεση. Το πιο διαδεδομένο μοντέλο για την γενετική επίδραση στην κατάθλιψη θεωρεί ότι εμπλέκονται διάφορα γονίδια στη μεταβίβαση χαρακτηριστικών που αυξάνουν την προδιάθεση του ατόμου να εμφανίσει κατάθλιψη (πχ. χαρακτηριστικά προσωπικότητας, βιολογικοί παράγοντες).
Βιολογικοί παράγοντες
Όσον αφορά τους βιολογικούς παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε κατάθλιψη, παθήσεις, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η νόσος parkinson , το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, ή και λοιμώξεις, όπως το AIDS ή η λοιμώδης μονοπυρήνωση, που δρουν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Κ.Ν.Σ) επηρεάζουν την λειτουργία εκείνων των περιοχών του εγκεφάλου που ρυθμίζουν το συναίσθημα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με διάφορα φάρμακα όπως η κορτιζόνη, τα αντι-υπερτασικά και φυσικά η χρήση ουσιών και το αλκοόλ.
Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες
Στους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση κατάθλιψης μπορούν να ενταχθούν ορισμένα σημαντικά γεγονότα στη ζωή τα οποία είναι είτε ψυχολογικά (χωρισμός, η αναμονή ενός μωρού, ένα ατύχημα κλπ), είτε κοινωνικά (οικονομικά προβλήματα, άσχημες συνθήκες διαβίωσης κλπ), είτε ψυχοκοινωνικά (αλλαγή συνθηκών εργασίας, μετανάστευση), αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης κατάθλιψης. Κοινωνικά αίτια όπως η ενδοικογενειακή βία, η παραμέληση ατόμου, η κοινωνική απομόνωση, η έλλειψη υποστηρικτικών σχέσεων (φίλοι, συνάδελφοι, οικογένεια) , η μοναξιά αποτελούν συνήθης αιτίες εμφάνισης κατάθλιψης.
Προσωπικότητα
Το κάθε άτομο αντιμετωπίζει διαφορετικά τις δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν ή τα ψυχοπιεστικά γεγονότα της ζωής, ανάλογα με την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του. Ο τρόπος που ένα άτομο σκέφτεται και αναλύει τα γεγονότα της καθημερινότητας, ευνοεί τις συνθήκες για δημιουργία κατάθλιψης. Σκέψεις όπως: «Εγώ φταίω για τη συμπεριφορά του άλλου», «Εγώ τον προκάλεσα», «Δεν μου αξίζει τίποτα καλό», συμβάλουν στην διαστρέβλωση της εικόνας για τον εαυτό, τους άλλους και τον κόσμο και αδυνατούν να την ερμηνεύσουν με βάση τις κοινές παραδοχές.
Για τη διάγνωση της κατάθλιψης απαραίτητη είναι η κλινική εκτίμηση από ψυχίατρο, ενώ η θεραπεία της μπορεί να είναι είτε φαρμακευτική είτε μέσω της ψυχοθεραπείας, ενώ συχνά συναντάται συνδυασμός των παραπάνω.
Βιβλιογραφία:
Kring M. Ann, Davison C. Gerald, Neale M. John, Johnson L. Sheri. “Ψυχοπαθολογία”, Gutenburg, 2010.
Παπαδόπουλου, Ν. Γ., “Ψυχολογία-Σύγχρονα θέματα”, Γ΄ έκδοση, 1991.
Κουτσούδη Χριστίνα
Ψυχολόγος
Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων Ημαθίας
